Naïeve Kunst,
oorspronkelijke kunst van (meestal) ongeschoolden, die op ongekunstelde, intuïtieve en aan de kindertekening verwante wijze vormgeven aan hun belevingswereld. Hun verhalende onderwerpen betreffen vooral het !even van alledag en jeugdherinneringen. Door het ontbreken van intellectuele overwegingen ontstaat een sfeer van eenvoud en onschuld.

Outsider Art,
Engelse benaming voor het Franse Art Brut, (waarschijnlijk) gecreëerd door Roger Cardinal ("Outsider Art", London, 1972). Zie Art Brut. De laatste jaren lijkt het begrip verruimd te worden om alle vormen van beeldende kunst te omvatten, die in hoge mate een persoonlijke expressie is en niet verbonden met de bestaande kunststijlen. Kortom, in hoge mate onbeïnvloed door de artistieke cultuur. Deze eigenschap hebben de Outsiders gemeen met de naïeven, maar het verschil is, dat de naïef zich meer op de buitenwereld richt, terwijl de Outsider meer innerlijke beelden produceert en de fantasie (nog) meer ruimte geeft. Over het algemeen staan de Outsiders kritischer tegenover de menselijke samenleving dan de naïeven en zijn meer geneigd onconventionele middelen voor hun expressie te gebruiken. Het valt te prefereren, dat uiteindelijk al de vormen van spontane en niet-intellectuele beeldende kunst onder de noemer van Outsider kunst gebracht zouden worden.

Verstandelijk Gehandicapten,
kunst van. Sinds ongeveer 30 jaar bestaat er belangstelling voor beeldende uitingen van mensen met een verstandelijke handicap (in Nederland sinds 15 jaar). Onder leiding van beroepskrachten produceren zij beeldend werk van divers karakter. Ook onder hen bevinden zich begaafde kunstenaars, die soms tot de Outsiders gerekend kunnen worden. In hoofdzaak wordt veel buitengewoon expressief werk met eenvoudige vormen geproduceerd, vaak verwant aan Cobra, met vrolijke kleuren en expressieve vormdeformaties die wellicht het gevolg zijn.

Art Brut,
benaming gecreëerd door de Franse kunstenaar Jean Dubuffet voor de beeldende kunst van psychiatrische patiënten en anderen, die niet normaal in de maatschappij kunnen of willen functioneren. Door hun bijzondere ongeremdheid of eigenzinnigheid en hun afstand tot de artistieke cultuur kunnen beelden van frappante originaliteit worden geproduceerd, waarvan inhoud en vorm in belangrijke mate bepaald zijn door de psychische complexen van de maker. De beelden zijn vaak waanvoorstellingen of visioenen en uitdrukkingen van angsten. Zij bevatten veel seksueel en religious geladen symboliek en komen uit de diepere lagen van het bewustzijn. Net als bij de naieve kunst is ook bier het kinderlijke en speelse meestal behouden gebleven. Bijgevolg zijn er kunstenaars, die in beide categorieen vallen (in Frankrijk: Seraphine, in Nederland: Willem van Genk).

Bron: Nico van der Endt    Galeriehouder Galerie Hamer Amsterdam en schrijver

Begrippen